De afgelopen weken heerste hier windstilte, wij waren op reis door de noordelijke helft van Duitsland en bezochten er achtereenvolgens Schwerin, Wismar, Rostock, Chemnitz, Dresden, Weimar, Buchenwald, Erfurt en Hannoversch Muenden. En in de tussenliggende dagen trokken we voornamelijk te voet en een enkele maal per fiets door het Duitse landschap om vast te stellen dat Duitsland over heel erg veel prachtige natuur beschikt terwijl ook het cultuurlandschap, zeg maar de landbouwarrealen, meer dan de moeite waard is om doorheen te trekken. De voormalige DDR - dat was nu eenmaal ons reisdoel - is nog steeds zichtbaar en voelbaar, hoe West-Duits alles inmiddels geworden mag zijn.
Schwerin, Wismar en Rostock behoren tot de hanzesteden op een oude handelsroute en hebben alle een grote kerk van rode baksteen gotiek. De ene nog imposanter dan de andere, vooral de kerk in Rostock maakte indruk. Er is veel Europees en ongetwijfeld veel West-Duits geld vrijgemaakt om deze voormalige DDR-steden op te knappen. Je zou kunnen zeggen dat de Altstadt van die steden er dientengevolge nogal eens steriel uitziet. Alles is perfect gerestaureerd of nagebouwd maar het is alsof er nog niet in geleefd is. Daar staat tegenover dat deze steden goed laten zien hoe het er ooit ongeveer moet hebben uitgezien. En nu de grauwsluier van de DDR-retoriek is verdwenen, maakt dit deel van Duitsland een lichte en soms bijna lichtvoetige indruk.
Schwerin
Wismar
Rostock
Aangename stadjes en steden, zonder uitzondering, waarbij moet worden opgemerkt dat het ongekend fraaie zomerweer natuurlijk bijdroeg aan de verteerbaarheid van alles wat op onze weg kwam.
Anders was dat in Chemnitz dat tijdens de oorlog praktisch volledig werd verwoest. Er valt weinig te genieten in wat vroeger Karl Marx Stadt heette, behalve dan de metereshoge en veertig ton wegende iconische kop van de naamgever en een standbeeld dat me deed denken aan
Himmel ueber Berlin van Wim Wenders.
Chemnitz
Dresden bezocht ik voor het laatst in 1994. De Frauenkirche lag systematisch geordend maar volledig aan stukken in een openbaar archief. Een jaar later zou met de restauratie worden begonnen en in 2008 was de klus geklaard. Het eindresultaat is, tja, wat vind je ervan? Erg barok, zoals heel het oude klassieke Dresden dat destijds door Bomber Harris werd vernietigd. Heerlijk om er een dag of een weekend doorheen te kuieren maar het beklijft niet. Toen, in 1994, maakte dit alles veel meer indruk omdat toen nog zo goed zichtbaar was wat Hitler en Bomber Harris van deze stad hadden overgelaten. Men speelde toen ook met het idee om de Frauenkirche nooit meer op te bouwen maar het brokkenarchief als een monument te laten zoals het was. Het nieuwe Dresden is barok en bombastisch, de Frauenkirche is suikerzoet en bijna pure kitsch. Wel fraai, dat alles.
Dresden
Vervolgens bezochten we Weimar, waar ik in het bekende
Anno 1900 een heerlijke getruffelde lever at en waar we een zeldzaam lekkere Duitse rode wijn dronken, Regent Bretz. Uiteraard bezochten we het Goethehaus en het overigens zeer tegenvallende Bauhausmuseum. Maar wat een heerlijke stad, dit lichte Weimar, waar
Henry van de Velde plaats heeft genomen op het balkon dat de nazi's ooit tegen
Hotel Elephant aanplakten opdat
Hitler daar zijn eerste grote redevoering in Weimar kon houden.
Weimar
Hier bin ich Mensch, hier darf ich's sein schreef deze grote Belg, maar lang zou dat niet duren. In het echt heeft hij natuurlijk nooit op dit balkon gestaan. In Chemnitz bezochten we nog de door Van de Velde gebouwde
Villa Esche nadat we op een eerdere reis al eens een schitterende Van de velde villa in Gera aandeden. Zeer aan te bevelen, deze kleine excursies!
Buchenwald bezocht ik destijd in 1992 voor het eerst. Zo'n plek blijft indrukwekkend en beklemmend, telkens weer. Een grote tentoonstelling in het Russische deel van dit kamp waar je in alle rust en stilte kennis kunt nemen van al die stille getuigenissen, documenten en foto's en desondanks kun je je er nauwelijks een voorstelling bij maken. Sinister en onverteerbaar. Je wordt er stil van.
Buchenwald
Erfurt dan, een stad die nooit uitnodigde tot een bezoek en die vooral bekend werd door een moordlustige jongeman die met zijn verwarde hoofd in 2002 een bloedbad op een school aanrichtte, zestien mensen vernoordde en daarna de hand aan zichzelf sloeg. Maar Erfurt is Duitsland's best kept secret. Een prachtige stad, met grote en brede straten vol met schitterende panden uit talloze stijlperiodes, van Barok tot Jugenstil. Natuurlijk, de Fischermarkt en de Kraemersbruecke trekken vele toeristen maar wat zou het? Verras uzelf en ga er eens kijken.
Erfurt
En dan ter afsluiting het middeleeuwse stadje Hannoversch Muenden, dat we al eens eerder bezochten tijdens de
dOCUMENTA in Kassel, 2012. Goed geconserveerd, dit stadje in Nedersaksen, waarvan de Altstadt geheel is opgetrokken uit vakwerkhuizen uit de vijftiende tot en met de negentiende eeuw. Toeristisch uiteraard maar we hoorden er vrijwel geen vreemde talen, het merendeel der toeristen leek uit eigen land te komen. Een prachtig stadje met een even fraaie geschiedenis. Hoe rijker versierd de gevel, des te welvarender de bewoner, die zijn dankbaarheid voor al die welvaart tot uitdrukking bracht door inscripties in de gevel, vrijwel zonder uitzonderingen bijbelcitaten.
Hannoversch Muenden
We zijn weer terug en hebben veel gezien, soms weergezien, soms een geheel nieuwe kennismaking. Reizen door Duitsland laat zien wat voor prachtig land het is, hoe ongelooflijk veel er door de nazi's is verwoest en hoezeer de Duitsers zich hebben ingespannen zoveel mogelijk van hun oude cultuur en geschiedenis in stand te houden, te restaureren of desnoods helemaal opnieuw op te trekken. Wij komen er graag, in dat Duitsland, de motor van Europa.
